Regeerakkoord Sectie

2.4.1 Concrete voorstellen: Bij de volgende hernieuwing van de aansturings-overeenkomsten i.v.m. onderzoek met universi-teiten en hogescholen, SOC's, speerpuntclusters en andere betoelaagde actoren, zetten we de ingeslagen weg verder en hanteren we impactin-dicatoren die over het geheel consistent zijn met de uitbouw van het Vlaamse innovatie-ecosys-teem. We zetten verder in op fundamenteel onderzoek en stimuleren onze kennisinstellingen verder aan om hun kennis te delen en in te zetten voor oplossingen die onze Vlaamse onderne-mingen een concurrentiële voorsprong geven. Om ondernemingen toegang te bieden tot kennis en om innovaties economisch te valoriseren, zetten we met het VLAIO-instrumentarium verder in op samen-werking en kennisdeling tussen ondernemingen en kennisinstellingen, en tussen ondernemingen onderling. Het clusterbeleid en de werking van de zes speerpuntclusters (Catalisti, Flux 50, Strategisch Initiatief Materialen, Vlaams Innovatieplatform Logistiek, Flanders’ Food en de Blauwe Cluster) zetten we verder en stemmen we af met de werking van de strategische onderzoekscentra. We evalueren de haalbaarheid van een speerpuntcluster in het domein van gepersonaliseerde geneeskunde. We evalueren tevens de lopende clusterpacten en verscherpen de doelstellingen in termen van impact met bijzondere aandacht voor internationalisatie en betrokkenheid van kleine ondernemingen. We zetten onze internationale samenwerkingsverbanden, zoals het Vanguard Initiatief, gericht in om de clusters te ondersteunen in hun internationalisering. We evalueren het succes van het IBN-programma en verhogen de succesratio. Opgestarte Innovatieve Bedrijfsnetwerken kunnen enkel worden verdergezet zonder overheidsfinanciering. We zetten de ingeslagen weg verder en onder-zoeken een duurzaam financieringsmodel voor onze vier strategische onderzoekscentra (IMEC, VIB, VITO, Flanders Make) om hun duurzame groei te verzekeren, onder meer via toegang tot het Flanders Future Techfund. We sporen hen daarbij aan om nog meer een verbindende rol op te nemen tussen het onderzoek en het Vlaamse economische en maatschappelijke weefsel. Vanuit de uitdagingen van een digitale wereldwijde economie, blijven we de maakindustrie in Vlaanderen ondersteunen. We operationaliseren de derde vestiging van Flanders Make in Kortrijk als volwaardige site voor baanbrekend onderzoek, naast de bestaande sites te Leuven en Lommel. We onderzoeken of intersoc-initiatieven zoals NeuroElectronics Research Flanders (NERF) en Energyville navolging verdienen. We zetten ook in op de ondersteuning van de hogere TRL’s (Technology Readiness Levels) en we werken een kader uit voor de ondersteuning van piloot- en demonstratieplants. We ontwikkelen een beleid voor subregionale slimme specialisatie, waarmee we het regionale economisch weefsel Vlaamsbreed helpen trans-formeren. We ondersteunen provincies en streken om met betrokkenheid van regionale sociale partners en stakeholders een strategie uit te werken en op te volgen. VLAIO zorgt voor afstem-ming om de specialisatie en de meerwaarde voor Vlaanderen te garanderen. Concreet wensen we dit te realiseren door: De efficiëntere inzet van EFRO-middelen Gerichte investeringen in O&O&I-infra-structuren en bedrijfsruimten die aan sluiten bij kenniscentra en speerpuntclusters. Gespecialiseerde technologische dienstver-lening naar ondernemers in lijn met de specialisatie Flankerende maatregelen op het vlak van hoger onderwijsaanbod en levenslang leren. We versterken de wisselwerking tussen de kennisinstellingen en Vlaamse industrie omtrent de industriële onderzoeksagenda’s, zodat de 'kennismismatch' tussen wat Vlaamse universi-teiten opbouwen aan kennis en wat de Vlaamse industrie vraagt aan kennis, wordt weggewerkt. We onderzoeken hoe we de betrokkenheid van de Vlaamse ondernemingen bij het strategisch basisonderzoek (SBO) kunnen versterken. We evalueren de positionering van de strategische programma’s bij het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO). We schakelen een versnelling hoger in het toegan-kelijk maken van kennis van universiteiten, hoge-scholen, strategische onderzoekscentra en de wetenschappelijke instellingen, in het bijzonder voor kmo’s. We stimuleren het ontstaan van vraag-gedreven (‘Flipped’) ’Technology Transfer Offices (TTO’s), waarbij de vraag vertrekt vanuit ambiti-euze ondernemers, vanuit de markt en vanuit maatschappelijke noden. We betrekken de werk-geversorganisaties en sectorfederaties als spreek-buis voor de behoeften van de ondernemers. 90% van de doctorandi heeft een carrière buiten de universiteit. We bereiden doctorandi dan ook beter voor op een carrière buiten de academische wereld. We zetten onze universiteiten aan om op structurele basis te zorgen voor een grotere mobili-teit van hun onderzoekers, internationaal, maar ook interdisciplinair en tussen de academische en niet-academische wereld. We bekijken waar verschillen in statuten hieromtrent drempels vormen, en werken deze weg. We bekijken met de universiteiten ook hoe ze deze verschillende vormen van mobiliteit, alsook bijdragen aan valorisatie van academische kennis in het Vlaamse bedrijfsleven, kunnen waarderen in de carrièrepaden. Vorige legislatuur gaven we de aanzet voor de uitrol van duaal leren in het Hoger Onderwijs. Samen met de universiteiten werken we nu een structureel beleid uit om van industriële praktijk-ervaring en stages een vast onderdeel te maken van een doctoraat. We maken onze industrie en onze doctorale en postdoctorale onderzoekers nog meer vertrouwd met de Baekeland-mandaten en innovatiemandaten, verruimen het bereik en zetten zo het groeipad verder. Nog meer dan vandaag zetten we in op excellente samenwerkingsverbanden en uitwisselings-programma's met de beste onderzoeksinstellingen uit Europa en de wereld. We ondersteunen de deelname van onze kennisinstellingen aan inter-nationale programma’s en participatie aan (inter) nationale onderzoeksinfrastructuur, en voorzien in adequate ondersteuningsinstrumenten. In samenwerking met het onderzoekslandschap (universiteiten, SOC's, Vlaamse Wetenschappelijke Instellingen, speerpuntclusters, …) en het bedrijfs-leven actualiseren we vanuit een strategisch langetermijnperspectief de Vlaamse roadmap voor onderzoeksinfrastructuur. We werken een strategisch kader uit waarbij we valorisatie en verbinding met het Vlaamse industriële ecosys-teem als belangrijkste voorwaarde nemen. We stimuleren samenwerking over instellingen en onderzoeks¬groepen en disciplines heen in functie van een betere benutting, en vergemakke-lijken de toegang van ondernemingen tot deze infrastructuur, waar zinvol koppelen we dit aan de financiering hiervan. Het beheer van econo-misch relevante Vlaamse onderzoeksinfrastruc-turen, zoals het Vlaams Supercomputer Centrum, vertrouwen we toe aan een onafhankelijk bestuur dat evenwichtig is samengesteld uit industrie en onderzoekswereld. We trekken voluit de kaart van Open Science in Europees verband, en maken onze kennisinstel-lingen verantwoordelijk om hierrond een beleid te voeren. Wetenschappelijk onderzoek, gefinancierd met publieke middelen dient zo snel mogelijk publiek toegankelijk te worden, volgens het principe ‘zo open als het kan, zo gesloten als nodig’. Dit gaat zowel op voor toegang tot publi-caties als voor toegang tot de achterliggende onderzoeksdata. De implementatie van het Open Science beleid gebeurt in nauw overleg met alle betrokken actoren en stakeholders, en met voldoende aandacht voor het carrièrematig waarderen en valoriseren van een Open Science mentaliteit, bijvoorbeeld via altmetrics. De afgelopen legislatuur verhoogden we de resultaatgerichtheid van het Bijzonder Onderzoeksfonds en het Industrieel Onderzoeksfonds, en legden we een nieuw accent inzake interdisciplinair onderzoek. We volgen de effecten van deze hervorming goed op en verhogen op termijn de ambitie inzake interdisci-plinair onderzoek. Bij de doorlichting van de verschillende instru-menten en aparte financieringsstromen worden de universiteiten elke vijf jaar gebenchmarkt op impact en geëvalueerd op hun globale perfor-mantie op wereldniveau. We lanceren binnen het FWO een nieuw kanaal voor transdisciplinaire projecten, waarbij niet vertrokken wordt vanuit een bepaalde discipline, maar vanuit een concreet probleem of fenomeen dat men over disciplines heen wil onderzoeken (“real world problems”, bv. de 'convergence' projecten van MIT en de 'antidisciplinaire' aanpak van Carnegie Mellon University). We optimaliseren en vereenvoudigen de procedures en programma’s bij het FWO om te komen tot een transparant evaluatiekader met aanvaardbare slaagkans in alle programma’s. De Vlaamse Hogescholen vormen door hun regionale spreiding en rechtstreekse binding met de praktijk een belangrijke schakel in het innova-tielandschap, in het bijzonder in het toepassen van kennis binnen kmo’s, social-profit instellingen en onderwijs. We evalueren de middelen voor het praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek (PWO) en de bijhorende investeringen met het oog op het verhogen van de impact. We zorgen voor bijko-mende middelen voor het PWO hogescholen voor kwaliteits- en impactvol onderzoek aan hoge-scholen. We maken ook werk van een volwaardig instrument voor onderzoeksinfrastructuur in hogescholen. Het nieuwe beleidsinstrument voor kennisdiffusie wordt verder uitgebouwd zodat de hogescholen op termijn beschikken over volwaar-dige technologietransfer diensten. We maken een strategische analyse over een optimale inpassing van de Vlaamse wetenschap-pelijke instellingen (VWI’s) en sectorale innova-tie-initiatieven of collectieve centra in het Vlaamse innovatie-ecosysteem en nemen voor de VWI’s maatregelen om de toegang tot het instrumenta-rium te verbeteren. We streven naar het verder verbeteren van de Europese Onderzoeksruimte (ERA). De ERA roadmap hanteren we als een strategisch instru-ment om structurele hervormingen in het W&I-landschap door te voeren op de ERA-thema’s. Het Flanders Research and Information System (FRIS)-onderzoeksportaal wordt verder uitge-bouwd zodat onderzoekersnetwerken worden gestimuleerd, interdisciplinair onderzoek wordt gefaciliteerd en ondernemingen snel experten vinden voor hun O&I-uitdagingen. We voeren onderzoek naar de beste afspraken-kaders rond intellectuele eigendom in functie van een optimale structurele samenwerking tussen kennisinstellingen en ondernemingen en een maximale valorisatie van de opgebouwde kennis, en promoten deze modellen actief in het ecosysteem. Om een positief klimaat voor innovatie en weten-schappelijk onderzoek te creëren, zetten we verder in op het actief betrekken van de burger bij ons innovatiebeleid en verhogen we de middelen voor wetenschapscommunicatie en de verdere uitbouw van burgerwetenschap. We bouwen verder op de eerste twee projectoproepen uit 2018 en 2019 en we promoten ‘Scivil’, het dit jaar opgerichte Kenniscentrum voor Citizen Science. We ondersteunen initiatieven die de brug leggen tussen innovatie en de burger, en de Vlaming kennis laten maken met technologieën van de toekomst en hoe deze technologieën ons leven zullen beïnvloeden. We bouwen verder op initia-tieven zoals Technopolis, De Vlaamse Weten schaps-agenda en het tweejaarlijks Technologiefestival. We stimuleren kennisinstellingen en ondernemingen die met steun van de Vlaamse overheid onder-zoeks- en innovatieprojecten hebben uitgevoerd, om de resultaten en de toepassingen ervan te tonen aan het grote publiek. We integreren de verplichting tot populariserende wetenschapscommunicatie op het niveau van de burger in al onze steuntoekenningen voor weten-schappelijk onderzoek. Binnen het programma Omkadering Jonge Onderzoekers (OJO) voorzien we expliciet ondersteuning van communicatie-vaardigheden naar de burger.

Evaluatie van de Uitvoering van het Regeerakkoord: Innovatie & Onderzoek

De Vlaamse regering heeft zich ingezet om de beloften uit het regeerakkoord met betrekking tot innovatie en onderzoek na te komen. Analyse van de besluiten en acties die zijn uitgevoerd, toont aan dat er actief gewerkt is aan de verbetering van de onderzoeksinfrastructuur, kennisdeling en het versterken van het innovatie-ecosysteem. Enkele voorbeelden van acties en besluiten die bijdragen aan het realiseren van deze beloften zijn:

Subsidiëring van Onderzoeksinfrastructuur: Investeringen in onderzoeksinfrastructuur bij zowel universiteiten als hogescholen zijn uitgevoerd, wat een directe uitvoering is van de regeerbeloften [0][1][2].
Versterking Strategisch Basisonderzoek: De wijzigingen in de Industriële Onderzoeksfondsen (IOF) en uitbreiding van de steunregeling via VLAIO duiden op een stimulans voor strategisch onderzoek en innovatie [3][4][5].
Ondersteuning Clusters en Speerpuntprojecten: De overheid heeft verschillende speerpuntprojecten, zoals de speerpuntcluster in gepersonaliseerde geneeskunde en projecten binnen de circulaire economie, ondersteund en financiering toegekend aan projecten die aansluiten bij de strategische doelstellingen van het regeerakkoord [6][5][7].
Promotie van Open Science: Met initiatieven rondom het Open Science-beleid laat de regering een duidelijke voortgang zien richting de verhoogde toegankelijkheid van wetenschappelijk onderzoek [8][9][10][11].
Inzet op Internationaal Onderzoek en Samenwerkingsverbanden: De steun voor deelname aan internationale programma's en samenwerkingsverbanden wordt bevestigd met beslissingen om hoogwaardige onderzoeksinfrastructuur te financieren en Vlaamse kennisinstellingen te ondersteunen in internationale programma's [12][13].
Versterking Hogescholen Onderzoeksrol: De financiering voor projecten die de rol van hogescholen in het innovatielandschap versterken, zoals de uitbouw van een beleidsinstrument voor kennisdiffusie, is een andere indicatie dat het regeerakkoord nageleefd wordt [14][15][16].
Carrièreondersteuning voor PhD's: Het stimuleren van doctorandi voor een carrière buiten de academische wereld en de structurele maatregelen ter bevordering van de mobiliteit van onderzoekers zijn weerspiegeld in de aangenomen besluiten [17][18][19].

De voorbeelden tonen aan dat de Vlaamse regering concreet werk heeft gemaakt van het stimuleren van fundamenteel onderzoek en het ondersteunen van kennisdeling en samenwerking tussen onderwijsinstellingen en de industrie. De multiplicity van beslissingen, gaande van investeringen in infrastructuur tot het bevorderen van Open Science en het verbeteren van de link tussen onderzoek en marktbehoeften, zijn richtinggevend voor het succesvol inlossen van de regeerbeloften. Er kan echter niet zonder meer geconcludeerd worden dat alle initiatieven volledig in lijn zijn met de ambities van het regeerakkoord zonder een evaluatie van de uiteindelijke impact van deze acties. Verder is het belangrijk te benadrukken dat sommige besluiten nog in de implementatiefase zijn en de uiteindelijke resultaten in de toekomst beoordeeld zullen moeten worden.

Details

Referenties

[0] : (2022-06-03) Plan Vlaamse Veerkracht: Investeringen in onderzoeksinfrastructuur bij hogescholen

[1] : (2021-04-23) Plan Vlaamse Veerkracht: 3 miljoen euro voor versterking onderzoeksinfrastructuur hogescholen

[2] : (2021-07-09) Plan Vlaamse Veerkracht: Versterking Onderzoeksveld en versnelling O&O&I voor universiteiten en kennisinstellingen

[3] : (2023-09-29) Wijziging Industriële Onderzoeksfondsen (IOF) en interfaceactiviteiten

[4] : (2022-10-14) Plan Vlaamse Veerkracht: O&O bedrijfssteun Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO)

[5] : (2022-11-10) Plan Vlaamse Veerkracht: Steun aan projecten binnen de oproep Living Labs Circulaire Economie

[6] : (2021-02-12) Terugbetaalbare voorschotten als modaliteit voor innovatie- en economische ondersteuning: aanpassing steunbesluiten VLAIO

[7] : (2021-11-26) Plan Vlaamse Veerkracht: toekenning van projecttoelagen in het kader van het Voorsprongfonds

[8] : (2020-07-17) Open Science beleid voor Vlaanderen en de Flemish Open Science Board (FOSB)

[9] : (2019-12-20) Vlaams beleidsplan Open Science en oprichting Open Science Board

[10] : (2023-07-07) Open Science beleid: subsidies 2023

[11] : (2023-03-10) De FOSB en het Open Science beleid in Vlaanderen: update van de Roadmap Open Science Beleid voor Vlaanderen

[12] : (2021-06-18) Plan Vlaamse Veerkracht: Impulsprogramma - Innovatie in gezondheid en zorg

[13] : (2020-12-04) Open Science beleid in Vlaanderen: roadmap, KPI’s en meerjarenplan

[14] : (2021-07-09) Plan Vlaamse Veerkracht: Investeringsimpuls in O&O&I-infrastructuur (Onderzoek, ontwikkeling en innovatie) in Vlaanderen

[15] : (2023-11-23) Herverdeling Fonds voor Innoveren en Ondernemen (FIO)

[16] : (2023-03-31) Vlaamse Hogescholenraad: subsidie project Kennisdiffusie

[17] : (2023-12-15) Vlaamse Universiteiten en Hogescholen Raad (VLUHR): subsidie ondersteunen STEM-didactiek

[18] : (2022-03-25) Wijziging decreet over de organisatie en financiering van het wetenschaps- en innovatiebeleid

[19] : (2020-07-17) Oproep tot erkenning en financiering van een Steunpunt Bestuurlijke Vernieuwing 2021-2025