Evaluatie van de Vlaamse Regering: Naleving van het Regeerakkoord op het vlak van Klimaatbeleid
Regeerakkoord Sectie
1.1 Uitdagingen en visie De zorg voor het klimaat is één van de grootste uitdagingen van onze tijd en kan tegelijkertijd een opportuniteit zijn voor technologische innovatie, economische groei en onze samenleving. De omslag naar een klimaatneutrale en duurzame samenleving kan maar bereikt worden door wereldwijde actie. In Vlaanderen werken we volop aan onze eigen omslag, en dragen we bij aan de wereldwijde transitie. Duurzame economische groei en een realistisch transitiepad voor onze burgers zijn hierbij essentieel. We hebben bijzonder veel ondernemerschap, creativiteit, kennis en expertise in huis om van deze transitie een pad te maken dat iedereen ten goede komt. Samenwerking tussen burgers en middenveld, politiek en administratie, ondernemers en kennisinstellingen is daarbij cruciaal. Velen onder hen geven aan de handen mee uit de mouwen te willen steken. Enkel door iedereen te betrekken creëren we het nodige draagvlak. Wat nu al duidelijk is, is dat we een sterk beleid zullen moeten voeren inzake broeikasgasemissie-reducties, energie-efficiëntie en hernieuwbare energie, innovatie, mobiliteit en infrastructuurin-vesteringen, ruimtelijke ordening, circulaire economie, … en daarbij over de betaalbaarheid van deze energie- en klimaatmaatregelen voor burgers en de concurrentiepositie van onze ondernemingen moeten waken. We organiseren de governance van het klimaat- en energiebeleid op zo’n manier dat we de voort-gang, de kosten en de baten ervan transparant en effectief kunnen monitoren, en tijdig kunnen bijsturen waar en wanneer nodig. De omslag naar een klimaatneutrale samenleving De wereldwijde klimaatuitdaging waarvoor we staan, vraagt in de komende regeerperiode een ambitieus beleid met concrete maatregelen. De energie-efficiëntie moet fors verbeteren en het aandeel hernieuwbare en andere koolstofarme energiebronnen in de energiemix moet toenemen. We onderschrijven dan ook de doelstellingen van het UNFCCC-akkoord van Parijs van 2015 en schrijven ons in binnen de Europese klimaatam-bitie voor 2050. De omslag naar een klimaatneutrale samenleving kan maar bereikt worden door wereldwijde actie. Vlaanderen werkt volop aan haar eigen omslag naar een klimaatneutrale samenleving met duurzame economische groei en een realistisch transitiepad voor zijn burgers. We streven naar een vermindering van minstens 80% van de uitstoot van broeikasgassen in Vlaanderen tegen 2050, met de ambitie om te evolueren naar volledige klimaatneutraliteit. Hiervoor willen we iedereen enthousiast maken en aanzetten om actief mee te werken. Tegen eind 2019 werken we een lange termijn klimaatstrategie 2050 uit, waarbij op korte en lange termijn economische, sociale en ecologi-sche belangen optimaal met elkaar sporen. Voor het Vlaamse Gewest zullen de resultaten van deze oefening van groot belang zijn voor het beleid inzake broeikasgasemissiereductie, energie- efficiëntie, hernieuwbare energieproductie, innovatie, mobiliteit en infrastructuurinvesteringen, omgevingskwaliteit, huisvesting, energiekosten, … Doelstellingen 2030 We gaan voluit voor het effectief realiseren van de afgesproken doelstellingen en voor een versnelling van investeringen, innovatie en technologische vooruitgang die de sleutel vormt om niet alleen onze bijdrage tot de Europese klimaatdoelstelling waar te maken maar ook de hefboom te leveren voor de mondiale inspan-ningen die nodig zijn. Op basis van een evaluatie van de bijkomende klimaatinspanningen van andere grote handelsblokken kan Vlaanderen een haalbare, betaalbare en bottom-up verhoging van de Europese broeikasgasreductiedoelstelling 2030 ondersteunen die kosten-efficiënt verdeeld is over de lidstaten, internationale flexibiliteit toelaat en voor zover dit de energiefactuur voor burgers en ondernemingen niet verhoogt. We werken aan een exportmodel zodat we met Vlaanderen niet alleen focussen op ons beperkt aandeel in de mondiale uitstoot, maar kunnen bijdragen aan een wereld-wijde aanpak van de klimaatverandering. Tegen eind 2019 finaliseren we binnen deze visie het Vlaams en het geïntegreerd Nationaal energie- en klimaatplan 2021-2030 (VEKP / NEKP) op basis van de aanbevelingen van de Europese Commissie, de adviezen van het klimaat-panel en het maatschappelijk middenveld, de uitgevoerde impactanalyse en de resultaten van het openbaar onderzoek. We sluiten een samenwerkingsakkoord tussen de drie gewesten en de federale overheid over de verdeling van de klimaatinspanningen en opbreng-sten voor de periode 2021-2030. De engagementen die de verschillende entiteiten genomen hebben in het geïntegreerd Nationale energie- en klimaat-plan en de gevolgen van het eventueel niet-na-komen van deze engagementen worden in dit samenwerkingsakkoord juridisch verankerd. We ontwikkelen een strategie voor het exporteren van technologische oplossingen die bijdragen aan het aanpakken van de klimaatuitdaging in overleg met de betrokken sectoren en Flanders Investment & Trade. De export van deze Vlaamse “vergroenings”technologie en -economie heeft een positieve return op onze economie én op de globale uitstoot. We tonen onze internationale klimaatambitie door verder bij te dragen aan de internationale klimaatfinanciering en zetten deze middelen bij voorkeur in voor projecten waar Vlaamse onder-nemingen in participeren. Vermindering broeikasgasuitstoot Vlaanderen trekt verder voluit de kaart van de energie-efficiëntie. Verstandiger omgaan met energie tempert niet alleen onze energiefactuur maar is een belangrijke sleutel om de Europese klimaatdoelstellingen te halen. Alle sectoren dienen hun verantwoordelijkheid te nemen om de gezamenlijke doelstelling te halen zoals omschreven in het Vlaams energie- en klimaatplan.
Samenvatting De analyse van de beslissingen van de Vlaamse Regering met betrekking tot klimaatbeleid toont aan dat de regering serieuze stappen heeft ondernomen om de doelstellingen uit het regeerakkoord na te leven.
Klimaatneutrale Samenleving
Vlaanderen streeft naar een klimaatneutrale samenleving door de uitstoot van broeikasgassen in 2050 met minstens 80% te verminderen met het oog op volledige klimaatneutraliteit [1.1].
Energie- en Klimaatplan
Er is een intern klimaatplan opgesteld met concrete doelstellingen om de broeikasgasemissies en het primaire energieverbruik van de Vlaamse overheid zelf terug te dringen [0][1]. Het Vlaamse Energie- en Klimaatplan 2021-2030 ondersteunt de doelstellingen rond groene warmte, restwarmte [2] en het verhogen van het aandeel hernieuwbare energie [3].
Governance en Monitoring
De governance van het klimaat- en energiebeleid is georganiseerd om de vooruitgang effectief te kunnen monitoren, met jaarlijkse rapportagevereisten [1][4].
Reductie Broeikasgasuitstoot
Met het oog op de reductie van broeikasgasemissies heeft Vlaanderen een ambitie van -35% reductie vastgesteld, welke vervolgens opgeschroefd is naar -40% [5].
Warmteplan en Zonneplan
Om de transitie te ondersteunen, zijn er maatregelen genomen om de warmtevraag duurzaam in te vullen [2] en om het gebruik van zonne-energie te bevorderen [6].
Mobiliteit en Transport
Ook op het gebied van transport worden stappen gezet richting emissievrij vervoer, zoals ondersteund door het 'Clean power for transport' plan [7][8].
Internationale Betrokkenheid en Financiering
Vlaanderen toont haar internationale klimaatambitie met bijdragen aan de internationale klimaatfinanciering [9][10][11][12].
Conclusie
De maatregelen die de regering heeft genomen lijken goed in lijn te zijn met het regeerakkoord. Met deze besluiten werkt Vlaanderen aan het verminderen van de broeikasgasuitstoot, het verhogen van de energie-efficiëntie en het stimuleren van hernieuwbare energie. Daarnaast wordt er actief ingezet op innovatie en technologische vooruitgang [13][14][15][16].
Ondanks deze inspanningen is het van belang dat de opgestelde doelstellingen en maatregelen ook daadwerkelijk leiden tot de gewenste resultaten. Voortdurende monitoring en bijsturing [17][18][19][20] waar nodig zijn essentieel om de transitie succesvol en op een betaalbare manier voor burgers en bedrijven te volbrengen.
Dit rapport baseert zich uitsluitend op de besluiten zoals uiteengezet in de verstrekte documenten en neemt geen externe gegevens of latere ontwikkelingen mee. Voor een volledig en actueel beeld van de vorderingen is aanvullende informatie en analyse vereist.
Details
Referenties
[0] : (2022-07-15) Bijsturing intern Klimaatplan Vlaamse overheid[1] : (2021-07-16) Bijsturing intern Klimaatplan Vlaamse Overheid
[2] : (2021-12-10) Visienota 'Warmteplan 2025'
[3] : (2019-12-09) Definitief Vlaams Energie- en Klimaatplan 2021-2030
[4] : (2023-06-16) Voortgangsrapport 2023 Intern Klimaatplan Vlaamse overheid - gebruiksjaar 2021, actiejaar 2022
[5] : (2021-11-05) Visienota 'Bijkomende maatregelen Klimaat'
[6] : (2020-11-27) Visienota 'Zonneplan 2025'
[7] : (2021-04-30) Visie ‘Clean power for transport’ 2030: op weg naar zero-emissievervoer
[8] : (2021-07-09) Visie ‘Clean power for transport’ 2030: op weg naar zero-emissievervoer
[9] : (2022-12-16) Financiering projectvoorstellen in het kader van internationale klimaatfinanciering 2022 (G-STIC-CAP)
[10] : (2023-12-15) Financiering van projectvoorstellen internationale klimaatfinanciering 2023: resultaat projectoproep G-STIC-CAP
[11] : (2021-12-17) Financiering projectvoorstellen in het kader van internationale klimaatfinanciering 2021: projectoproep G-STIC-CAP
[12] : (2022-04-29) G-STIC Klimaatactieprogramma: projectoproep internationale klimaatfinanciering 2022
[13] : (2020-09-11) Visienota 'Cofinanciering in functie van de kostenefficiëntie voor allocatie van middelen uit het Vlaams Klimaatfonds voor Vlaamse mitigatiemaatregelen'
[14] : (2022-12-02) Impulsprogramma energiemaatregelen ondernemingen voor onder meer de versnelde vergroening warmtevraag niet-ETS industrie in Vlaanderen
[15] : (2023-02-03) Voorontwerp van programmanota ter bevordering van de Vlaamse industriële energie- en klimaattransitie 2022-2025
[16] : (2023-06-16) Programmanota ter bevordering van de Vlaamse industriële energie- en klimaattransitie 2022-2025
[17] : (2020-04-03) Energie en klimaat als transversaal thema
[18] : (2021-07-16) Actualisatie van het kader voor de Oproep 'Actieplan Energie-Efficiëntie en Klimaatimpact Vlaamse Overheid 2021-2025'
[19] : (2021-12-17) Visienota 'Afsprakenkader Vlaams Energie- en Klimaatplan (VEKP)'
[20] : (2021-05-28) Plan Vlaamse Veerkracht: dossiernummers 25 en 27