Evaluatie van de uitvoering van het regeerakkoord inzake afvalbeheer

Regeerakkoord Sectie

2.4.2.3 Verkleinen van afvalberg We storten en verbranden met zijn allen nog te veel afval; waardevolle grondstoffen die verloren gaan en waar we energie in gestoken hebben bij de productie ervan. We pleiten binnen Europa voor een verbod op het gebruik van microplastics in cosmetica, verzorgingsproducten en onderhoudsproducten en op een bredere strategie inzake wegwerp-producten, ongeacht het materiaal waaruit ze gemaakt zijn. Binnen Europa nemen we het voortouw naar een maatschappij waarin plastics maximaal recycleer-baar zijn en maximaal gerecycleerd worden. Zo realiseren we een circulaire economie voor plastics. We zetten in op biomassa als duurzame grondstof en investeren in innovatie om CO2 te gebruiken als grondstof. Waar dat mogelijk is en wenselijk vanuit de functie die ze vervullen, moeten plastics bio-afbreekbaar zijn. De gebruikte biologische grondstoffen moeten steeds duurzaam zijn; de beleidsvisie “Bio-economie in Vlaanderen” blijft hierbij een belangrijk richtsnoer. We voeren de strijd tegen zwerfvuil op. Dit is ieders verantwoordelijkheid: we zorgen ervoor dat de verpakkingssector zijn ambitieuze engage-menten nakomt op basis van de voorziene nulmeting en we zetten in op handhaving. De Vlaamse regering zal alle afspraken gemaakt in het Verpakkingsplan 2.0 uitvoeren, waaronder de evaluatie eind 2023 en de daaraan gekoppelde consequenties, namelijk dat indien de doelstel-lingen nog steeds niet significant gehaald worden, de sector gevraagd zal worden om statiegeld te organiseren of een veralgemeend beloningssysteem in te voeren. Ook de andere betrokken sectoren moeten actief en financieel bijdragen aan de strijd tegen zwerfvuil. We stimuleren een actief overleg tussen voedings- en verpakkingsindustrie, lokale overheden en horeca om slimmere en afvalarme ondernemingsmo-dellen te ontwikkelen voor consumptie buitens-huis. Als overheden geven we het goede voorbeeld op onze evenementen. Recycleerbaar afval moet nog beter selectief worden ingezameld: tegen 2030 moet minstens 50% van de recycleerbare fractie van huishoude-lijk én bedrijfsafval bijkomend gerecycleerd worden. Er liggen belangrijke opportuniteiten in de stromen organisch-biologisch afval, kunst-stoffen, papier en karton en textiel. Samen met alle actoren versterken we de sorteerbood-schappen via diverse communicatiestrategieën. Voedselverspilling tegengaan is een absolute prioriteit. Via het ketenoverleg werken we op diverse niveaus aan een halvering ervan tegen 2030. In samenwerking met de sector wordt actief de uitrol van recyclagemogelijkheden in Vlaanderen onderzocht. Zo streven we naar maximale recy-clage in dit land. We zorgen voor goede en betrouwbare cijfers (op basis van nulmetingen) over ingezameld en gerecycleerd afval, zodat we ons beleid goed kunnen sturen en zeker zijn dat de doelstellingen ook echt gerealiseerd worden. We onderzoeken de mogelijkheden van post-sor-tering van restfracties. We onderzoeken hoe en voor welke stromen we voor een betere afstemming tussen de gewesten inzake aanvaardingsplichten kunnen zorgen, zodat er een uniform beleid gevoerd wordt over heel België. Indien nodig kan hiervoor een samen-werkingsakkoord afgesloten worden. We evalueren samen met de gemeenten de wense-lijke rol van overheden in afvalverwerkingsinstal-laties, vanuit de bezorgdheid dat zij zich voldoende moeten kunnen focussen op preventie en beleid. Huidige afvalintercommunales vormen niet altijd een logisch geografisch geheel, ten koste van efficiëntie en milieu-impact. We nodigen hen uit om voorstellen te formuleren om deze efficiëntie te verbeteren en om hun werkingsge-bied te optimaliseren. Op basis van deze voor-stellen werkt de Vlaamse regering een visie uit.

Samenvatting De Vlaamse regering heeft in haar regeerakkoord streefdoelen vastgelegd voor afvalvermindering en circulaire economie. Uit de documenten over de besluiten van de regering blijkt dat er stappen zijn ondernomen voor de implementatie van diverse maatregelen die rechtstreeks verband houden met deze doelstellingen. Hierbij een overzicht van de voornaamste acties:

Afvalvermindering en beheer van kunststoffen

De omzetting van de Europese Richtlijn betreffende het verminderen van de impact van bepaalde kunststofproducten op het milieu leidde tot wijzigingsbesluiten [0][1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11] die bijdragen aan de vermindering van plastic afval door onder meer de verantwoordelijkheid van producenten te vergroten en de inzet op recycleerbare en herbruikbare materialen te stimuleren.

Voedselverspilling

Er is een Vlaams actieplan 'Voedselverlies en biomassa(rest)stromen circulair 2021-2025' [12] goedgekeurd, dat zich richt op het beperken van voedselverlies en het creëren van duurzame (her)gebruiksmogelijkheden voor biomassa.

Circulaire economie en recyclagebeleid

Het beleid gericht op circulaire economie voor plastics en andere materialen wordt weerspiegeld in besluiten [13][14][15][16][17][18][19][20][21][22][23][24][25][26][27][28][29][30][31][32][33][34][35][36][37][38][39][40][41][42][43][44][45][46][47][48][49], waaronder het stimuleren van innovatie in recyclageprocessen, het vaststellen van normenkaders voor gerecycleerde materialen, en de steun aan ondernemingen voor het sluiten van materiaalkringlopen.

Zwerfvuilbeleid

Er zijn stappen ondernomen om de strijd tegen zwerfvuil op te voeren, waaronder het goedkeuren van een wijzigingsbesluit [25][26] om de handhaving te verbeteren en overtredingen steviger aan te pakken.

Statiegeld of veralgemeend beloningssysteem?

Hoewel er melding gemaakt wordt van het "Vlaams actieplan 'Voedselverlies en biomassa(rest)stromen circulair 2021-2025'" [12] en het handhaven van zwerfvuil [25][26], is er in de verstrekte documenten geen direct bewijs van de implementatie van een statiegeldsysteem of een veralgemeend beloningssysteem, zoals overwogen in het regeerakkoord.

Beleidsvoering en samenwerking

De naleving van intergewestelijke afspraken en EU-regelgeving wordt weerspiegeld in de samenwerkingsakkoorden [22][31][48][49], en door beoordeling van de efficiëntie en milieu-impact van afvalintercommunales [46][47].

Conclusie

De besluiten en maatregelen genomen door de Vlaamse regering na het regeerakkoord tonen aan dat er vooruitgang is geboekt op het gebied van afvalvermindering, recyclage en circulaire economie in overeenstemming met de gestelde doelen. Er zijn diverse stappen gezet om de doelstellingen van het regeerakkoord te realiseren, alhoewel niet alle beloftes specifiek bevestigd kunnen worden door de beschikbare documenten.

Details

Referenties

[0] : (2023-02-10) Omzetting Europese Richtlijn vermindering effecten bepaalde kunststofproducten op het milieu: wijzigingsbesluit

[1] : (2023-05-12) Omzetting Europese Richtlijn vermindering effecten bepaalde kunststofproducten op het milieu: wijzigingsbesluit

[2] : (2023-12-22) Omzetting Europese Richtlijn vermindering effecten bepaalde kunststofproducten op het milieu: wijzigingsbesluit

[3] : (2022-10-28) Omzetting Europese Richtlijn vermindering effecten bepaalde kunststofproducten op het milieu: wijzigingsbesluit

[4] : (2023-07-07) Omzetting Europese Richtlijn vermindering effecten bepaalde kunststofproducten op het milieu: wijzigingsbesluit

[5] : (2021-02-26) Decreet omzetting van de gewijzigde Europese kaderrichtlijnen rond afvalstoffen

[6] : (2021-04-02) Vlaams reglement duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen (Vlarema): wijzigingsbesluit

[7] : (2020-12-18) Vlaams reglement betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen (VLAREMA): wijzigingsbesluit

[8] : (2023-07-07) Vlaams standpunt herziening Europese verpakkingsrichtlijn

[9] : (2021-07-02) Vlaams reglement duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen (Vlarema): wijzigingsbesluit

[10] : (2022-03-18) Subsidiëring lokale besturen afval- en materialenbeheer

[11] : (2022-09-16) Vlaremtrein bedrijfsafvalwater: schrappen sectorale lozingsnormen voor PFAS-verbindingen voor textielsector

[12] : (2021-04-23) Vlaams actieplan 'Voedselverlies en biomassa(rest)stromen circulair 2021-2025'

[13] : (2020-02-21) Uitvoeringsplan kunststoffen 2020-2025 OVAM

[14] : (2022-12-23) Evaluatie Verpakkingsbeleid en zwerfvuilbeleid 2.0

[15] : (2021-06-18) Plan Vlaamse Veerkracht: Recyclagehub regels voor toekenning steun aan ondernemingen om materiaalkringlopen te sluiten

[16] : (2023-05-26) Ontwerp van Lokaal Materialenplan: uitvoeringsplan huishoudelijk afval en gelijkaardig bedrijfsafval

[17] : (2021-09-03) Plan Vlaamse Veerkracht: Recyclagehub regels voor toekenning steun aan ondernemingen om materiaalkringlopen te sluiten

[18] : (2022-12-16) Instemmingdsdecreet samenwerkingsakkoord uitgebreide producentenverantwoordelijkheid voor bepaalde afvalstromen en zwerfvuil

[19] : (2023-12-15) Wijziging decreet duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen (Materialendecreet) wat betreft de dringende verwerking van afvalstoffen

[20] : (2023-10-20) Oosterweelwerf: aanpak remediëring naar aanleiding van herkwalificatie van toegepaste bodemmaterialen naar opslag van afvalstoffen

[21] : (2023-07-07) Subsidies gerichte oproep Circulaire Zorg 2023 om het gebruik van herbruikbaar materiaal in de medische zorg te bevorderen

[22] : (2023-07-14) Instemmingdsdecreet samenwerkingsakkoord uitgebreide producentenverantwoordelijkheid voor bepaalde afvalstromen en zwerfvuil

[23] : (2019-12-20) Samenwerkingsakkoord verpakkingsafval

[24] : (2021-07-16) Plan Vlaamse Veerkracht: bestedingskader middelen projectoproep 'Hergebruik Restwater'

[25] : (2021-05-07) Handhaving zwerfvuil en sluikstort

[26] : (2022-10-07) Oproep circulaire voedselketen 2022:  preventie van voedselverlies en hoogwaardige valorisatie van voedselreststromen

[27] : (2020-12-18) Vlaams beleidsplan bio-economie

[28] : (2022-10-21) Plan Vlaamse Veerkracht: Innovatieve Projecten Circulair Watergebruik

[29] : (2022-07-15) Interregionaal samenwerkingsakkoord uitgebreide producentenverantwoordelijkheid en zwerfvuil

[30] : (2022-12-16) Plan Vlaamse Veerkracht: 1 miljoen strategische ecologiesteun aan Covestro nv in Antwerpen

[31] : (2022-12-23) Reservering VKF-middelen voor maatregel klimaatmitigatie in afvalsector en via circulaire economie

[32] : (2023-05-12) Vaststelling regels thematische oproep voor circulaire economie bij het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek (FWO)

[[33]] : (2020-07-10)

[34] : (2022-12-16) Plan Vlaamse Veerkracht: 907.000 euro strategische ecologiesteun Inovyn Manufacturing Belgium nv in Antwerpen

[35] : (2023-12-08) Wijziging VLAREM II over kunststof granulaat, opslag van brandbare en gevaarlijke stoffen, en particuliere stookolietanks

[36] : (2021-07-09) Plan Vlaamse Veerkracht: Thematische oproep bio-economie bij het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek - Vlaanderen

[37] : (2023-06-30) Vaststelling regels thematische oproep voor circulaire economie bij het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek (FWO)

[38] : (2023-03-31) Subsidie projectoproep circulair water

[39] : (2021-09-03) Haalbaarheidsstudie stikstofcaptatie: herverdeling provisie

[40] : (2022-06-03) Subsidiëring lokale besturen afval- en materialenbeheer

[41] : (2022-05-20) Grensoverschrijdende overbrenging van afvalstoffen

[42] : (2022-07-15) Subsidiëring lokale besturen afval- en materialenbeheer

[43] : (2021-04-30) Thematische oproep bio-economie bij het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek - Vlaanderen

[44] : (2020-06-12) Uitvoeringsplan huishoudelijk afval en gelijkaardig bedrijfsafval: ontwerp van addendum referentiejaar zwerfvuildoelstellingen

[45] : (2023-12-22) 1 miljoen euro strategische transformatiesteun aan Bolder Industries Belgium bv in Machelen

[46] : (2022-05-06) Controle boekhouding intercommunales die bedrijfsafval inzamelen/verwerken

[47] : (2023-11-17) Controle boekhouding intercommunales die bedrijfsafval inzamelen/verwerken

[48] : (2020-05-08) Samenwerkingsakkoord verpakkingsafval: instemmingsdecreet

[49] : (2022-10-14) Instemmingsdecreet samenwerkingsakkoord coördinatie beleid grensoverschrijdende overbrenging van afvalstoffen